Mleko, śmietana
Trzy produkty mleczne Mleko jest podstawowym źródłem pięciu głównych składników pokarmowych – węglowodanów, tłuszczy (w oparciu o ich zawartość klasyfikuje się mleko), minerałów (przede wszystkim wapnia), białek i witamin (zwłaszcza A i B). Mleko pełne zawiera co najmniej 3% tłuszczu, chude – mniej (od 0,5 do 3%), a odtłuszczone -wcale. Mleko odtłuszczone polecane jest osobom o wysokim poziomie cholesterolu we krwi. Część mleka jest homogenizowana. Homogenizacja to wytwarzanie jednolitej trwałej mieszaniny ze składników nie mieszających się ze sobą w normalnych warunkach. Stosowana powszechnie homogenizacja mleka ma na celu rozdrobnienie dużych cząsteczek tłuszczu, co przeciwdziała jego zbieraniu się na powierzchni mleka w postaci śmietanki. Mleko szczególnie bogate w tłuszcz nazywane jest śmietanką. Otrzymuje się ją w specjalnych wirówkach, a następnie pasteryzuje. Ze względu na procentową zawartość tłuszczu rozróżnia się śmietankę kawową (9%), kremową (30%) i tortową (36%). Zwykłą śmietanę spożywczą otrzymuje się przez zakwaszenie śmietanki. Aby uzyskać jogurt, należy zaszczepić w mleku pewne kultury bakterii, a następnie pozwolić, by się one rozmnażały w temperaturze 40-45 °C przez około 10-12 godzin. Rasy hodowane dla mięsa Rasą popularną w Ameryce Północnej, Argentynie, Australii i Nowej Zelandii jest hodowany pierwotnie w Anglii hereford. Krowy te mają czerwone tułowia i białe pyski, są łatwe w hodowli, a najlepsze warunki rozwoju znajdują na stepach. Niemal całkowicie czarne szkockie krowy aberdeen angus słyną z wysokiej jakości wołowiny. Chętnie hodowane są w Wielkiej Brytanii, USA, Australii, Nowej Zelandii, Kanadzie i Argentynie. Rasa ta szybko dojrzewa, niekiedy używana jest do krzyżowania z bydłem mlecznym. W Polsce hodowane są jedynie pojedyncze okazy buhajów. Masywne i białe szarole (charlois) pochodzą z Francji z okolic Nevers. Cechą charakterystyczną tej rasy jest szybkie dorastanie cieląt. Używane często do krzyżowania z krowami innych ras w celu otrzymania szybko dojrzewających ras krów mięsnych. Szare lub czarne brahmany radzą sobie dobrze w gorącym i wilgotnym klimacie. Pochodzą z Indii, a obecnie hoduje sieje w Ameryce Północnej i Południowej, Australii i Europie. Inne rasy mięsne to wytrzymały i odporny devon, afrikander, bonsmara i drakens-berger z Południowej Afryki, australijski murray grey oraz kerry i dexter z Irlandii. Mleko a bakterie Mleko „prosto od krowy” może być siedliskiem wielu chorobotwórczych bakterii. Największym zagrożeniem jest prątek gruźlicy. Najprostszym sposobem walki z chorobotwórczymi bakteriami jest pasteryzacja, to znaczy podgrzanie mleka do temperatury 72°C na około 15 sekund i następnie szybkie schłodzenie. Takie mleko można przechowywać w lodówce nawet kilka dni. Mleko UHT (skrót od ultra-high tem-peratures – bardzo wysokie temperatury) jest podgrzewane do temperatury 149°C na 6 do 9 sekund i schładzane. Tak przygotowane mleko przechowywane w szczelnie zamkniętych opakowaniach zachowuje świeżość przez kilka miesięcy. Z mleka produkuje się wiele popularnych artykułów spożywczych. Masło otrzymuje się przez ubijanie lub silne mieszanie i schłodzenie śmietany. Sery kwasowe niedojrzewające otrzymywane są przez podgrzanie kwaśnego mleka i spożywane w postaci twarogu. Największe znaczenie handlowe mają jednak sery podpuszczkowe dojrzewające. Masa serowa, czyli ścięty pod wpływem podpuszczki skrzep mleka, jest poddawana w ciągu 1-5 miesięcy dojrzewaniu tj. fermentacji pod wpływem określonych gatunków bakterii lub pleśni. Kazeina, główny składnik serów, wykorzystywana jest również do produkcji kosmetyków, klejów, lekarstw, farb, plastiku.
Bydło oznaką bogactwa W wielu miejscach na świecie miarą bogactwa jest liczba posiadanych krów. Dotyczy to szczególnie krajów, gdzie gospodarka rolna ma charakter pierwotny, a uprawa ziemi idzie w parze z hodowlą bydła. Wśród plemion Bantu można nawet kupić narzeczoną za odpowiednią ilość krów. Ludzie nazywają bydło lobola, co w wolnym tłumaczeniu znaczy „posag pana młodego”. Zwyczaj ten zachował się nawet wśród społeczeństw krajów rozwiniętych, na przykład jak doniosła prasa, Nelson Mandela, prezydent Republiki Południowej Afryki, podarował w prezencie ślubnym swojej żonie, Samorze Machel, 60 dorodnych krów. Poszczególne rasy bydła domowego hoduje się dla mleka lub mięsa. Istnieją też rasy o użytkowaniu ogólnym mleczno-mięsnym. Do najbardziej znanych ras mlecznych należą duże i ciężkie krowy rasy holstein-friesian popularnie zwane holenderkami. Jak sama nazwa wskazuje, pochodzą one z Holandii. Znane są z tego, że dają więcej mleka niż pozostałe rasy krów. Zazwyczaj czarno-białe, zdarzają się również osobniki czerwono-białe. Szkocka krowa ayrshire, biała z brązowymi łatami, daje mleko bogatsze w składniki odżywcze, nadające się zwłaszcza do produkcji serów. Wyhodowana w Szkocji przyjęła się zwłaszcza w Wielkiej Brytanii, Ameryce Północnej, Australii i Nowej Zelandii. Krowy z Wysp Normandzkich – Guernsey i Jersey (popularne dżerseje) cenione są ze względu na wyjątkowo gęstą śmietankę zbierającą się na ich mleku. Trochę historii Bydło zostało udomowione ponad 9 tysięcy lat temu w Azji. Bawół wodny służył ludziom w Chinach i innych częściach wschodniej Azji już ponad 6 tysięcy lat temu. W tym samym czasie w Anatolu na obszarze dzisiejszej Turcji, udomowiono zwierzęta, od których pochodzą dzisiejsze krowy. Zebu udomowiono w starożytności w Azji. Jednym z przodków współczesnych krów był tur. Zamieszkiwał pierwotne lasy mieszane Europy. Najdłużej zachował się na terenie Polski i chociaż jako zwierzyna królewska objęty był ochroną -został wytrzebiony. Ostatni tur padł w 1627 roku. Krowy przynosiły tak wiele pożytku dawnym społeczeństwom, że wkrótce stały się przedmiotem kultu. Dotyczy to zwłaszcza byków, które czczono za ich ogromną siłę. Kult krowy spotykany jest w wielu religiach. Egipcjanie widzieli w nich ziemskie wcielenie bogiń – Hathor, Izydy, Nepthys i Nut. Pod koniec istnienia starożytnego Egiptu krowy, podobnie jak faraonowie, były mumifikowane. Stare celtyckie i germańskie legendy pełne są czarodziejskich krów i byków.
Szczury mają zdolność do uczenia się oraz pokonywaniem stawianych im przeszkód. Dlatego właściciele tych zwierząt powinni dbać o to, aby ich podopieczni mogli kształtować w sobie tę zdolność. Należy robić im testy na inteligencję, a dobrze wykonane zadanie nagradzać, co dodatkowo motywuje zwierzę. Najbardziej znanym testem jest labirynt. Polega to na obserwowaniu popełnionych błędów przez szczury. Dobrą metodą jest również test pustego pola, czyli badanie aktywności ruchowej. Pole do obserwacji dzielimy narysowanymi liniami na kwadraty. Polega to zliczeniu ile linii pomiędzy kwadratami przekroczy szczurek w ustalonej jednostce czasu. Skrzynka Skinnera umożliwia obserwację procesu uczenia się. Zwierzę jest umieszczane w skrzynce, w której jest dźwignia, karmnik oraz pewne źródło dźwiękowe bądź wizualne. Najpierw wydanie nagrody jest spowodowane naciśnięciem dźwigni, jednak za każdym razem dodawane są kolejne utrudnienia, które mają rozwinąć inteligencję badanego szczura. Oczywiście ważny jest również okres badania. Pomieszczenie dla gryzonia powinno być szczelnie zamykane, aby nie mogło samo opuszczać swojego legowiska. Może je opuszczać jedynie pod opieką właściciela. Klatka powinna być na tyle duża, aby szczur mógł się swobodnie poruszać. Powinna być wykonana z materiału odpornego na działanie moczu oraz detergentów. Jej elementy nie powinny ulec przegryzieniu przez szczura. Klatka nie może być szczelnie zakrywana, musi być zachowana wymiana powietrza. Zakrycie powoduje koncentrację amoniaku z moczu. Można ją zakupić w sklepie zoologicznym lub samodzielne jej wykonanie. Nie należy ustawiać klatki na parapecie okiennym ze względu na nasłonecznienie lub obecność kaloryfera. Takie legowisko warto umieścić w narożniku pokoju, co jest związane z naturalną potrzebą szczurów ukrycia przed wrogiem. W jej wnętrzu powinna znajdować się ściółka, która pochłania mocz. Najlepsze są trociny, które dobrze pochłaniają wilgoć i nie wymagają długiego sprzątania. W razie wątpliwości należy się skonsultować z właścicielem sklepu zoologicznego.
Kilka słów o zwierzętach Obecnie niektórzy naukowcy skłonni są widzieć w bydle raczej zagrożenie dla środowiska naturalnego niż źródło dobrobytu dla jego posiadaczy. Krytykują współczesne sposoby hodowli bydła z ekonomicznego punktu widzenia, uważając je za znacznie mniej opłacalny sposób wykorzystania ziemi niż uprawa roślin. Współczesne bydło domowe należy w większości do dwóch gatunków. Gatunek Bos taurus obejmuje rasy pochodzenia europejskiego, a Bos indicus garbate rasy zebu i brahman z południowej Azji i Afryki. Bawoły to odrębna, choć spokrewniona z bydłem domowym grupa zwierząt. Bawół afrykański występuje w pobliżu zbiorników wodnych południowej i wschodniej Afryki, bawół indyjski zamieszkuje bagniste okolice południowej i wschodniej Azji. Silne i odporne, mogą one znieść skrajne mrozy i upały. Bawół domowy jest udomowioną odmianą bawola indyjskiego. Hodowany jest dla mięsa, mleka, skór, a także jako zwierzę pociągowe i juczne. Rogi wielkorogich ras w Chinach służą do wyrobu galanterii i pamiątek. Czasami do bydła zaliczane są również charakterystyczne niegdyś dla prerii Ameryki Północnej bizony; zamieszkujące Tybet, w części udomowione jaki; gaury znane w formie udomowiomej jako gajale oraz bantengi z tropikalnych lasów Azji Południowej, udomowione na indonezyjskiej wyspie Bali i znane pod nazwą bydło bali. Daty i ilości W roku 1997 liczba ludzi na świecie osiągnęła prawie 6 miliardów, w ciągu roku zwiększa się o 1,7%. Bydło spożywa rocznie prawie 600 milionów ton zboża, czyli 1/3 światowych zbiorów, dając w zamian tylko 66 milionów ton wołowiny. Ta sama ilość zboża, spożyta bezpośrednio mogłaby wyżywić prawie miliard ludzi, czyli mniej więcej tyle, ile obecnie cierpi z niedożywienia lub głodu. Co ciekawe, Indie, kraj z największym pogłowiem bydła na świecie (195 milionów sztuk), nie należy do największych producentów wołowiny. Dla hinduistów, czyli znakomitej większości mieszkańców tego kraju, krowa jest zwierzęciem świętym. Mięso wołowe jest więc spożywane wyłącznie przez zamieszkujących ten kraj muzułmanów i chrześcijan, którzy stanowią zaledwie 14% ludności. Największym producentem wołowiny są Stany Zjednoczone, które i tak, w związku z ogromnym popytem, muszą importować mięso wołowe. Największe spożycie wołowiny notuje się w Argentynie. Każdy mieszkaniec tego kraju zjada rocznie 85 kilogramów tego mięsa. Spożycie wołowiny jest bardzo duże również w Stanach Zjednoczonych i w Wielkiej Brytanii.